صادرات قیر
ایران بزرگترین تولید کننده قیر در منطقه خاورمیانه می باشد. که تلاش میکند با استفاده از توان تولید داخل صادرات این فرآورده را با بهره‌برداری از واحدهای جدید تولید افزایش دهد. کشور ما سالیانه بیش از 4 میلیون تن قیر در اشکال و بسته بندی ها با روش های مختلف حمل و نقل به کشورهای دیگر صادر میکند. که تعداد آنها به بیش از 30 کشور میرسد. اما ظرفیت تولید قیر در کشور ما بالغ بر 6 میلیون تن است. که 2 میلیون تن آن در داخل کشور به مصارف داخلی می رسد.
فروش قیر در کشورهای خارجی با قیمت بالاتری انجام میشود. و این چرخه ارزآوری در شرایط تحریم کمک بزرگی به اقتصاد کشورمان محسوب می شود. زیرا با وجود تحریم، صادرکنندگان با تحمل ریسک ها و مخاطرات زیاد در زمینه های مختلفی مانند: نقل و انتقال وجه، نوسانات نرخ ارز و لجستیک اقدام به صادرات کرده اند. باعث ارزآوری به کشور شده و به تعهدات ارزی خود هم پایبند بوده اند. و به همین دلیل با وجود تحریم های نفتی بر علیه کشورمان، خللی در صادرات فرآورده های نفتی مانند قیر ایجاد نشده است.
نحوه ی صادرات قیر از ایران:
صادرات قیر ایران از طریق دریایی و زمینی و با بسته بندی های فله ، بشکه و کیسه انجام می شود.که قیر فله از طریق کشتی‌های فله‌بر از طریق مسیرهای دریایی و تانکرهای حمل به صورت زمینی صادر میشود.حمل و نقل قیرِ بشکه و کیسه نیز از طریق کانتینر به صورت دریایی و زمینی به کشورهای مقصد انجام میشود
همانطور که گفته شد در حال حاضر صادرات قیر از ایران به بیش از 30 کشور و در بسته بندی های مختلف صورت میگیرد. اما از دلایلی که کشور ما در صادرات قیر به اندازه توان خود شناخته شده نیست. میتوان به فروش قیر به صورت مویرگی یا فروش به کشورهای متعدد اما در حجم پایین اشاره کرد.
در زیر صادرات انواع بسته بندی قیر به کشورهای مختلف را طبق آمار 6 ماهه ی اول سال 99 بررسی میکنیم.
طبق آمار بیشترین صادرات قیر بشکه از ایران به ترتیب به کشورهای هند، امارات، بنگلادش، کنیا و میانمار انجام شده است. کشور هند با وارد کردن حدود ۲۵۰ هزار تن قیر بشکه در صدر این آمار است. که نشان دهنده ظرفیت بالای صادرات قیر به این کشور است.
مقاصد صادراتی قیر فله از ایران:
آمارها همچنین نشان میدهد بیشترین صادرات قیر فله از ایران به ترتیب به کشورهای امارات، عمان، هند، عراق و چین انجام شده است. طبق این آمار کشور امارات با واردات بیش از ۳۰۰ هزار تن قیر بزرگترین وارد کننده ی قیر فله ایران می باشد. صادرات قیر فله ایران اکنون به 9 کشور مختلف انجام میشود.
مقاصد صادراتی قیر کیسه از ایران :
صادرات قیر با بسته بندی کیسه از ایران در حاضر به 8 کشور مختلف انجام میشود. که بیشترین حجم صادرات به ترتیب به کشورهای تایوان، چین، قطر، ویتنام و میانمار می باشد. کشور تایوان با واردات بیش از ۱۰ هزار تن قیر فله از ایران در صدر این کشورها قرار دارد. به طور کلی حجم صادرات در بسته بندی قیرِ کیسه ای در مقایسه با قیر بشکه و فله ای پایین تر می باشد.
معضلات صادرات ایران در شرایط تحریم :
با توجه به آنچه گفته شد. کشور ما با بیش از 4 میلیون تن تولید قیر در سال و صادرات آن به بیش از 30 کشور جهان در حال حاضر بزرگترین تولید کننده قیر در منطقه خاورمیانه محسوب میشود.
اما از جمله معضلات این تجارت این است. که با توجه به امکان صادرات قیر ایران به صورت مویرگی به کشورهای مختلف، اساسا امکان شناسایی و رهگیری محموله‌های قیر ایران وجود نخواهد داشت. که با توجه به ظرفیت بالای صادرات قیر از ایران لازم است. توجه ویژه‌ای برای حل مشکلات فعالان بخش خصوصی در این صنعت شود.
طبق نظر کارشناسان این حوزه، راه حل اصولی بی اثر کردن تحریم های نفتی، تغییر شیوه فروش از خام فروشی به سمت تولید و صادرات فرآورده‌های نفتی است. که از دلایل آن میتوان به صادرات فرآورده‌های نفتی به دلیل کوچک بودن حجم محموله‌ها، تعداد بیشتر خریداران و عرضه‌کنندگان، روش های متنوع صادرات امکان تمرکز بر بازارهای منطقه‌ای به جای بازارهای جهانی و پایین آمدن حجم تراکنش‌های بانکی نسبت به صادرات نفت خام در شرایط تحریم و حتی شرایط عادی اشاره کرد. همچنین از دیگر مزایای آن میتوان به ارزآوری و درآمدزایی بالا و کمک به رونق اقتصادی اشاره کرد. که در صادرات قیر از ایران این موضوع کاملا مشهود است.
کیفیت قیر ایران :
به طور کلی نفت خام در اغلب میادین نفتی ایران، نفت خام ترش و سنگین است. که به همین دلیل به طور طبیعی فرآورده هایی که در پایین زنجیره پالایش قرار دارند، کیفیت بهتری خواهند داشت. و مسلما این قاعده قیر را نیز که در کف ستون تقطیر پالایشگاه تولید میشود، شامل خواهد شد. اگرچه تولید فرآورده های سبک مانند بنزین و گازوئیل که ارزش افزوده ی بالاتری به همراه دارند. برای پالایشگاه ها صرفه اقتصادی بیشتری دارد.
با پیشرفت تکنولوژی، استفاده از فناوری های به روز و مدرن میتواند. به افزایش سهم فرآورده های نفتی گران تر حتی در پالایشگاه های نفت سنگین نیز کمک کند. که این موضوع در کشور ما مورد توجه است. و به عنوان نمونه می توان به پالایشگاه نفت سنگین قشم اشاره کرد. که در آستانه راه اندازی می باشد. این مجموعه نخستین پالایشگاهی است که با تولید قیر، نفت سنگین را به نفت سبک تبدیل می کند. این پالایشگاه با ظرفیت ۷۰ هزار بشکه در روز برنامه‌ریزی شده که در ۲ فاز مختلف و هر فاز ۳۵ هزار بشکه در حال اجراست.
تولید نهایی این پالایشگاه در پایان بهره‌برداری از یک فاز مذکور معادل ۹۳۵ هزار تن قیر در سال و ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام خواهد بود. همچنین رایزنی‌ها برای اخذ مجوزهای لازم به منظور صادرات محصولات و فروش بخشی از این میزان تولید در داخل کشور پس از ایجاد واحد بسته‌بندی انجام شده است.
قیمت قیر صادراتی:
پیش بینی قیمت قیرهای صادراتی در سال‌های اخیر کار دشواری است. به این دلیل که عوامل متعددی در تعیین قیمت قیر صادراتی نقش دارند. یکی از عوامل تأثیرگذار در قیمت قیر میزان تولید و تقاضای این ماده است. همانطور که می‌دانید اکثر کالاهای صادراتی و بخصوص نفت و فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی با استفاده از دلار خریدوفروش میشود. و بنابراین تفاوت قیمت دلار و ریال و افزایش قیمت دلار تأثیر زیادی بر قیمت قیر صادراتی می‌گذارد.
یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر قیمت قیر صادراتی هزینه‌های حمل‌ونقل قیر است. بااین‌وجود مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر قیمت قیر، قیمت جهانی نفت است. که تأثیر چشم‌گیری بر قیمت قیر دارد. چون با افزایش قیمت نفت خام، قیمت فرآورده‌ای آن افزایش می یابد. و با کاهش قیمت نفت خام، قیمت فرآورده‌های آن کاهش می‌یابد.
نتیجه گیری :
کشور ما هفتمین تولید کننده قیر و چهارمین صادر کننده قیر در میان ده ها کشور تولیدکننده و صادرکننده در جهان است. که می تواند پاسخگوی ۸.۳ درصد از تقاضای قیر جهانی باشد. تولید سالیانه قیر در کشور ما نزدیک به پنج میلیون تن می باشد. که نیمی از آن به مصرف داخلی می رسد. و نیمی از آن به کشورهای خاورمیانه، جنوب آسیا، شرق و جنوب شرق آسیا، آفریقا و اروپا صادر میشود. موارد مصرف قیر معمولاً در دو حوزه راهسازی و عایق‌کاری می باشد. که از این مقدار حدود ۹۰ درصد از قیر تولیدی، در حوزه راهسازی مورد استفاده قرار میگیرد. و مصارف عایق‌کاری، فقط ۱۰ درصد از مصرف قیر را شامل می شود.
